Pieniądz i dług, czyli to, co zawsze chodzi w parze
Z jednej strony chyba nikt z nas nie lubi materialistów, z drugiej zaś zdecydowana większość społeczeństwa doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że pieniądz rządzi światem i to właśnie od niego zależy jakość naszego życia. Warto spojrzeć na to zagadnienie nieco szerzej, a doskonałą ku temu okazją jest lektura książki pod tytułem: „Dług. Pierwszych pięć tysięcy lat” autorstwa Davida Graebera, która porusza zagadnienie pieniądza z różnych perspektyw i której streszczenie można znaleźć w ‘Fabryce wiedzy’.
Pieniądz w kontekście długu
Często mówi się o walucie, zysku, stracie, wynagrodzeniu, finansach i inwestycjach – każde z tych słów dotyczy oczywiście pieniądza. Niewiele osób, płacąc za zakupy gotówką czy też przykładając kartę płatniczą do terminala, zastanawia się nad historią pieniądza. A szkoda, ponieważ to właśnie dzięki niej można zapoznać się z pewnymi schematami, które powtarzają się od zarania dziejów, a ich znajomość może być cenną nauką w kontekście gospodarowania pieniądzem.
Należy zacząć od tego, że jeśli mówimy o pieniądzach, to mówimy przede wszystkim o długu. David Graeber w swojej książce „Dług. Pierwszych pięć tysięcy lat” nie pisze jednak o długu publicznym czy kredytach zaciąganych przez jednostki, ale o długu, którego historia sięga już starożytnego Egiptu, a nawet do czasów pierwszych społeczeństw agrarnych. Nie można tu oczywiście mówić o jakichkolwiek walutach, ponieważ tysiące lat temu królował handel wymienny, choć trzeba zauważyć, że koncepcja kredytu została wprowadzona przed drukowanymi monetami i pieniędzmi.
W tym miejscu trudno jest nie pokusić się o pewien wniosek, który zresztą został wysnuty przez autora książki „Dług. Pierwszych pięć tysięcy lat”. Otóż w rzeczywistości tendencja do postrzegania świata w kategoriach wartości wymiany nie jest rzeczą naturalną – jest po prostu wynikiem zapotrzebowania określonego procesu historycznego.
Czego jeszcze możesz dowiedzieć się z książki Davida Graebera?
Jak już zostało wspomniane, David Graeber daje swoim czytelnikom możliwość spojrzenia na zagadnienie pieniądza z różnych perspektyw, w związku z tym warto przyjrzeć się nieco bliżej również innym zagadnieniom. Należy do nich między innymi kwestia powstania groszy oraz centów, które są nie tylko wynikiem rozwoju pieniądza, ale przede wszystkim powstania państwa, a dokładniej kwintesencji jego interesów. Okazuje się bowiem, że powodem „rozdrobnienia” waluty miało być… ułatwienie prowadzenia wojny.
Pozostając w temacie wojny, warto zwrócić uwagę również na to, jak wielki wpływ miał ten stan na preferencje płatności gotówką. David Graeber nie omieszkał podjąć się w swojej książce również analizy poszczególnych okresów w historii w kontekście pieniądza. W tej lekturze można znaleźć cenne informacje zarówno o Epoce Osiowej, jak i o Średniowieczu, czasach rozwoju kultury europejskiej, a także obecnej erze.
Autor niniejszej pozycji czytelniczej pochyla się również nad funkcjonowaniem gospodarek rynkowych, które opiera się na przemocy i dekontekstualizacji dóbr oraz ludzi. Szerokie spojrzenie na zagadnienie pieniądza przyczynia się do tego, że czytelnicy staną się bardziej świadomi pewnych procesów, a jednocześnie wzbogacą swoją wiedzę na temat finansów i dowiedzą się, jak ją wykorzystać, aby się bogacić.
Co dalej z tym długiem?
Recenzję książki „Dług. Pierwszych pięć tysięcy lat” warto zakończyć nawiązaniem do jej początku, a więc do zagadnienia długu, który dla kolejnych pokoleń wydaje się ogromnym zobowiązaniem i to już nie tylko moralnym, ale przede wszystkim realnym, wszak kto inny, jeśli nie obywatele, którzy właśnie spędzają, będą musieli spłacić dług publiczny naszego kraju?
Autor książki zachęca czytelników do wyzbycia się takiego podejścia stworzenia świata, w którym wartość życia jest większa niż wartość pieniądza. Czy w dzisiejszych czasach jest to jeszcze możliwe? Oczywiście, jednak konieczne jest spełnienie wielu warunków i wypracowanie nowych zasad zarządzania pieniądzem, a to z kolei może być niewygodne dla wielkich głów, które „czuwają” nad procesami gospodarczymi.